Lunch of avondeten voor vier personen onder de vijf euro? In 2025 is dat – ondanks inflatie en duurdere boodschappen – absoluut mogelijk. In onze serie ‘Budgetvriendelijke recepten onder €5’ delen we vandaag alles wat u moet weten over zelf jams inmaken. Geen chaos in de keuken, beloofd.
Waarom zou u zelf jam maken? Omdat het voordelig is, heerlijk smaakt, helemaal naar uw wens kan en ook nog eens duurzaam is. De nadelen? Oké, het kan wat rommelig worden — zeker in een warme keuken — en je moet soms wat vaker lopen sjouwen met fruit. Maar daar is een slimme oplossing voor.
Ik heb jaren geleden de charme van stressvrij inmaken ontdekt. Mijn geheim: kleine porties. Door telkens een paar kilo fruit te verwerken, blijft het overzichtelijk en wordt inmaken eerder een leuk zijproject dan een dagtaak. Minder schoonmaken, minder organisatie, minder lange uren achter het fornuis.
Laten we daarom snel kijken welk fruit (en welke groenten) wanneer in Nederland op hun best zijn om in te maken. de oogstkalender wil nog wel eens verschuiven — soms is het seizoen twee weken vroeger — maar de volgorde blijft meestal zo:
Fruit:
- Aardbeien – mei, juni
- Kersen – juni
- Morellen (zure kersen) – juni, juli
- Bessen, frambozen, zwarte bessen – juli
- Abrikozen – juli, augustus
- Perziken – juli, augustus
- Bosbessen – juli, augustus
- Pruimen – augustus, september
- Appels, peren – augustus t/m oktober
- Kweepeer – oktober
Overige producten:
- Daslook – maart, april
- Tomaten – juli t/m september
- Zakuszka – augustus, september (tip: huisgemaakte variant met lokale paprika van de markt!)
- Ajvar – augustus, september
- Pikante saus – augustus, september
- Inmaakgroenten (augurken, uitjes) – juli t/m oktober
Vandaag focussen we op jam en fruit: van Hollandse aardbeien tot Veluwse pruimen.
Budgetvriendelijke jam: inmaakbasics onder de vijf euro
Het geheim van goede jam zit ’m in de juiste ingrediënten. Kies alleen lekker rijp én onbeschadigd fruit. Smaak wordt bitter van onrijpe vruchten, maar met rotte exemplaren gooit u zo kilo’s weg. Mijn tip: ga naar de weekmarkt of zelfplukboerderijen — zeker in 2025 vind je daar het beste aanbod voor een schappelijke prijs, en met een lokaal accent. Supermarktfruit? Liever niet voor jam, is mijn ervaring.
Hebt u uw fruit in huis, dan kunt u direct aan de slag. Zorg voor een pan die niet snel aanbrandt, liefst met dikke bodem. Ik gebruik zelf graag een lage braadpan in plaats van een hoge soeppot – dan verdampt het vocht sneller en is de jam eerder klaar. Qua hittebron werkt een inductie- of elektrische kookplaat het beste. Alleen een gasfornuis? Kan ook — maar gebruik dan (oude Haagse tip!) even een plaatje onder de pan voor betere warmteverdeling.
Voorbereiding
Was het fruit grondig en verwijder steeltjes, bladeren en alles wat er niet thuis hoort. Bij bessen, kersen en blauwe bessen werkt het goed om ze even in een bak water te leggen in de gootsteen: slechte vruchtjes en rommel drijven zo naar boven. Steenfruit (perziken, pruimen) kun je het beste goed schrobben onder stromend water. Kweepeer vraagt wat meer geduld — elk stuk moet je goed poetsen voor je aan de slag kunt.
Laat het fruit goed uitlekken. Vervolgens ontpitten en schoonmaken. Frambozen en blauwe bessen vormen handige uitzonderingen: daar hoeft u niets uit te halen. Abrikozen, makkelijk loslatende pruimen en perziken zijn redelijk snel ontpit. Kersen en zure kersen vragen wat meer geduld, dus neem er rustig de tijd voor. Appels en peren zijn met een scherp mesje zo geschild en ontdaan van klokhuis — bij kweeperen moet je oppassen, want het vruchtvlees is stevig en glad door het vel, dus snijd rustig.
Snijden hoeft niet bij alle soorten — klein fruit kan heel blijven. Citrus, appels, peren, perziken en pruimen snijdt u wel in stukjes voor een smeuïger, sneller gekookte jam.
Nu begint het inmaken
Zet de pan op laag vuur en doe het fruit erin zonder suiker. De suiker voegt u pas later toe – dat voorkomt aanbranden en geeft ruimte om tussendoor goed te proeven hoeveel suiker nog nodig is voor de perfecte smaakbalans.
Geduld is bij jam een schone zaak. Laat het rustig pruttelen op laag vuur, af en toe roeren, soms wel een paar uur. U kunt zelfs gerust een nachtje wachten en de volgende ochtend weer verdergaan (als je er niet midden in de nacht aan ruikt – het is verleidelijk). Elk fruitsoort heeft zijn eigen tempo: aardbeien bevatten meer vocht dan abrikozen bijvoorbeeld. Zelf hou ik van dikkere, geconcentreerde jams – lekker op toast of bij pannenkoeken. Maar een wat dunnere versie is ook prima als saus of yoghurt-topping.
Bereid ondertussen de inmaakpotten voor. Grondig omspoelen – óók deksels – is het belangrijkst. Veel Nederlanders zweren bij de vaatwasser, zeker met heet programma, maar met goed afwassen met afwasmiddel en kokend water kom je er ook. Hier wordt de jam altijd perfect bewaard.
Als de jam de juiste dikte heeft, voeg je suiker toe. Ik begin meestal met 8 à 10% van het totale (ontpitte/gepelde) fruitgewicht. Bijvoorbeeld: 1 kilo gepit fruit = 80-100 gram suiker. Goed roeren, en vooral zorgen dat ook langs de rand alles doorwarmt en niet aankoekt.
Het leukste én spannendste deel: inpotten
Zet de schone potten naast het fornuis. Vul tot de rand met een soeplepel, schroef het deksel er direct stevig op. Als je knoeit — even afspoelen bij het aanrecht. Draai de pot een paar minuten op z’n kop: dat voorkomt schimmels, want het deksel wordt gesteriliseerd door de hete jam. Let wel, de laatste pot wordt meestal niet helemaal vol … ideaal als ‘keukenproef’.
De gevulde potten laat je langzaam afkoelen, het liefst in een dik wollen deken of oude handdoek. Wikkel ze goed in — dat creëert (mijn oma zei het altijd) een “droge weck”. Zo koelt de jam gelijkmatig af, trekken de deksels goed vacuüm en krijgen bacteriën geen kans.
Ongeopende potten kunt u makkelijk een jaar bewaren. Zelf gebruiken wij altijd kleinere potten, want zonder conserveringsmiddel blijft jam na openen in 2025 nog steeds maar een paar dagen goed in de koelkast.
Eerdere afleveringen van ‘Budgetvriendelijke recepten onder €5’:
- Aardappelpureestamppot met daslook en koolschnitzels
- Knapperige croutonsoep met een snelle stroganoff
- Tomaten-koolstoof met champignonballen
- Budgetvissoep met visballetjes en pasta
- Brandnetelsoep, brandnetelpasta en soufflé
- Thuis lekkers maken van dennenknoppen
- Kipstoofpot met knoedels
- Wat te doen met overgebleven matzes?
- ‘Tuned’ aardappelpasta met zure komkommersalade
- Dillekoolstoofpot met gehaktballetjes
- Polenta met schapenkaas en uienjam
- Sperziebonenstoof met spiegelei en boerenbonen
- Zomerse vegan bowl – voedzaam & kleurrijk
