Hoe zorgvuldig u ook met geld omgaat, het overkomt ons allemaal: weer iets meer uitgegeven dan gepland. Waarom gebeurt dat? Soms ligt het aan onszelf, soms gebruiken bedrijven alle mogelijke trucs om ons over te halen tot kopen. Wat kunt u doen als u wilt voorkomen dat het budget steeds ontspoort? Hier leest u het.
We maken ons allemaal wel eens zorgen over geld. Facturen op tijd betalen, uitgaven beperken, proberen wat te sparen voor een ‘buffer’—het komt velen bekend voor. Toch glipt er soms bij een supermarktbezoek of online bestelling geld door onze vingers. Daar zitten menselijke trekjes achter: we nemen nu eenmaal niet altijd rationele beslissingen.
Hoe besteedt u geld? – Onze beslissingen onder de loep
Onze gewoontes spelen een grotere rol dan we denken. Onderzoek laat zien: betalen met een pinpas of telefoon gaat vaak gepaard met meer uitgeven dan met contant geld. Het bedrag voelt vluchtig—een piepje bij de zelfscankassa en het is weg—zonder dat we écht beseffen wat we kwijt zijn.
En dan zijn er nog allerlei slimme trucs van winkels en webshops. Van subtiele muziek tot slimme aanbiedingen: alles wordt ingezet om onze portemonnee te verleiden. Ze bespelen onze emoties–en geld uitgeven op gevoel pakt zelden voordelig uit.
Waarom zijn wij niet altijd rationeel als het om geld gaat?
Als we geld uitgeven, focussen we vooral op wat we krijgen (bijvoorbeeld een reep Tony’s Chocolonely)–niet wat we daarvoor inruilen. Koop elke week drie chocoladerepen en u geeft ongemerkt bijna het bedrag van een Pathé-filmkaartje uit. Daarbij beoordelen we waarde niet altijd consequent: €30 kan in het ene geval voelen als ‘duur’, in het andere als een koopje.
Het is menselijk om niet 100% rationeel te zijn. Zegt u ook wel eens ‘gewoon, omdat het kan’? Iedereen doet het weleens. Het probleem begint pas als het standaard wordt bij elke aankoop.
Maar hoe vertaalt dit zich naar overbesteding? Hier komen de echte redenen.
Waarom geven we ongemerkt meer uit?
- Niet alle uitgaven voelen hetzelfde. We zijn makkelijker voor onszelf bij entertainment (zowel Videoland als Netflix én Spotify? Prima!), maar knijpen juist bij dagelijkse uitgaven (één saucijzenbroodje prima, maar niet samen met die donut). Opgeteld gaat er vaak juist meer naar de ‘leuke’ dingen.
- Het lokkertje van ‘gratis’. Een klassieker bij webshops: “Nog maar €10 tot gratis verzending”. Vaak gooien we dan snel iets extra’s in het mandje – ook als we het niet nodig hebben. Hetzelfde geldt voor ‘gratis’ schoonheidsbehandelingen, waarbij direct dure producten aangeraden worden.
- We beleven betalen anders. Neem casino’s met hun fiches, of de cashless polsbandjes op festivals als Lowlands: u geeft geld uit zonder echt door te hebben dat het geld is. Je voelt het gewoon minder.
- Waardebesef is relatief. Twijfelt u bij een T-shirt van €30 naast een broek van €70, maar koopt u bij een elektrische fiets van €2000 zonder nadenken een slot van €80? U bent niet de enige. Grotere bedragen maken kleinere extra’s minder ‘pijnlijk’.
- De sfeer en verwachtingen. In Holland Casino voelt bijna iedereen zich even James Bond. In de Bijenkorf word je verleid door geur, muziek en glossy reclame. Zelfs bij Albert Heijn laat de omroepstem u geloven dat een bepaald product hét koopje is, of dat u daarmee de lekkerste stamppot maakt. Omgeving beïnvloedt onze keuzes enorm.
- Het is moeilijk om te stoppen. U weet dat u die dure gadget eigenlijk niet kunt veroorloven, maar met uw pas bij de hand is de verleiding groot. En u denkt op dat moment niet aan het biertje met vrienden dat u daardoor misloopt aan het einde van de maand.
Wat kunt u hiertegen doen?
De belangrijkste stap is uzelf leren doorzien: herken wat uw valkuilen zijn bij uitgeven. Zodra u uw patronen kent, wordt weerstand makkelijker. Bijvoorbeeld door die extra aanbieding te laten liggen als u ‘m niet echt nodig hebt – ook al lijkt het een goede deal.
